Metin İçeriği – 8.4.4. Asitler ve Bazlar

ASİTLER VE BAZLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ

ASİTLER

• Sulu çözeltileri H⁺ (hidrojen) iyonu oluştururlar.
• Tatları ekşidir.
• Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
• Yakıcı ve tahriş edicidirler.
• Metallerle ve mermerle tepkimeye girerek aşınmalarına neden olurlar. O yüzden cam veya plâstik kaplarda muhafaza edilirler.
• Bazlarla birleşerek su ve tuz oluştururlar.
• pH metrede 0-7 arasında değerlik alırlar.
• Mavi turnusol kâğıdını kırmızıya çevirirler.

BAZLAR

• Sulu çözeltileri OH^– (hidroksit) iyonu oluştururlar.
• Tatları acıdır.
• Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
• Güçlü bazlar yakıcı ve tahriş edicidirler.
• Ele kayganlık hissi verirler.
• Genellikle metallerle tepkimeye girmezler. Cam ve porseleni aşındırırlar.
• Asitlerle birleşerek su ve tuz oluştururlar.
• pH metrede 7-14 arasında değerlik alırlar.
• Kırmızı turnusol kâğıdını maviye çevirirler.

ASİT Mİ? BAZ MI?

• Özellikle güçlü asit ve bazlar çok tehlikelidir. Yakıcı, tahriş edici ve aşındırıcı özelliğe sahiptirler ve temas ettikleri yüzeyde kalıcı izler bırakabilirler. O yüzden temas etmemeliyiz ve koklamamalıyız, kullanırken mutlaka eldiven takmalıyız.
• Maddelerin asit mi baz mı olduğunu anlamak için indikatör (belirteç) kullanabiliriz.
• Turnusol kâğıdı, metil oranj, fenolftalein, kırmızı lahana, çilek, nar birer belirteçtir.
• Günümüzde en sık kullanılan ve asitlik ya da bazlık derecesini de ölçmemizi sağlayan yöntem ise pH metredir.

Günlük Yaşamdaki Asit ve Bazlar

Asitler

1- Kezzap – Nitrik Asit (HNO₃)

2- Tuz Ruhu – Hidroklorik Asit (HCI)

3- Zaç Yağı – Sülfürik Asit (H₂S0₄)

4- Sirke – Asetik Asit (CH₃COOH)

5- Limon – Sitrik Asit

6- Üzüm – Tartarik Asit

7- Süt – Laktik Asit

8- Elma-Malik Asit

9- Çilek – Folik Asit

10- Gazoz – Karbonik Asit

11- Kola – Fosforik Asit

12- Karınca – Formik Asit

Not: Mide suyu ve idrar asidik özellik gösterir.

Bazlar

1- Sud Kostik – Sodyum Hidroksit (NaOH)

2- Potas Kostik – Potasyum Hidroksit (KOH)

3- Sönmüş Kireç – Kalsiyum Hidroksit (Ca(OH)₂)

4- Çamaşır Suyu – Sodyum Hipoklorat (NaCIO)

5- Amonyak – NH₃

Not: Mide ilacı, çikolata ve kan bazik özellik gösterir.

Günlük yaşamda kullandığımız temizlik malzemelerinin çoğu baziktir.

pH METRE

Nedir? Asit ve bazların ayırt edilmesinde ve maddelerin asitlik bazlık derecesinin belirlenmesinde kullanılan bir belirteçtir.

Açılımı Nedir? Power Of Hydrogen (Hidrojenin Gücü)

• pH metre 0-14 arasında değer alır.
• pH derecesi 0-7 arasında olan maddeler asidiktir.
• pH derecesi 7-14 arasında olan maddeler baziktir.
• pH derecesi 7 olan maddeler nötrdür. Yani ne asit, ne de baz.
• pH derecesi 7’den 0’a doğru gittikçe asitlik kuvveti artar.
• pH derecesi 7’den 14’e doğru gittikçe bazlık kuvveti artar.

ASİT YAĞMURLARI

Nedir? Fosil yakıtların yanması ya da yanardağların patlaması sonucu oluşan bazı gazların atmosferdeki su buharı ile birleşerek asit damlalarına dönüşüp yeryüzüne yağış şeklinde inmesine asit yağmurları denir.

Hangi Sazlar Neden Olur? Genellikle karbondioksit (CO₂), kükürt dioksit (SO₂) ve azot dioksit (NO₂) gazları asit yağmurlarına neden olur.

Hangi Gazlar Hangi Asitlere Dönüşür?

• CO₂ + H₂O –> H₂CO₃ (karbonik asit)
• SO₂ + H₂O –> H₂SO₄ (sülfürik asit)
• NO₂ + H₂O –> HNO₃ (nitrik asit)

Ne Gibi Zararları Vardır? Asit yağmurları toprağın verimini azaltır, suyun asitliğini değiştirerek suda yaşayan canlılara zarar verir, metal araçlar ile tarihi eserleri aşındırır.

Nasıl Korunuruz?

• Fabrika bacalarına filtre takmalıyız.
• Ağaçlandırma yapmalıyız. (Kışın yapraklarını dökmeyip fotosentez yapmaya devam ettiği için özellikle iğne yapraklı ağaçlar dikilmelidir.)
• Kömür, petrol gibi fosil yakıtlar yerine doğal gaz ya da geri dönüştürülebilir enerji kaynaklarını tercih etmeliyiz.
• Motorlu taşıtlarımızın bakımını zamanında yaptırmalıyız.
• Yolculuklarımızda özel araçlarımız yerine toplu taşıma araçlarını tercih etmeliyiz.