Metin İçeriği-F.8.4.1.Periyodik Sistem

PERİYODİK SİSTEM

Nedir? Bilinen tüm elementleri belirli bir düzene göre sıralayan sistemdir. Periyodik tablo ve periyodik çizelge de denir.

Ne İşe Yarar? Elementlerin incelenmesini kolaylaştırır.

Geçmişten Günümüze Kimlerin Emeği Var?

1- Johan Döbereiner

> İlk çalışmayı yaptı.

> Üçlü gruplar halinde sınıflandırdı. Triadlar kuralını oluşturdu.

2- Beguyer De Chancourtais:

> Dikey sıralar halinde sarmal bir tablo oluşturdu.

3- John Newlands:

> Elementleri artan atom ağırlıklarına göre sıraladı.

> 8’li gruplar halinde sınıflandırdı.

> Müzik notalarına benzetti. Buna oktavlar yasası dedi.

4- Meyer – Mendeleyev;

> Birbirlerinden habersiz aynı sıralamayı elde ettiler.

> Meyer, elementleri benzer fiziksel özelliklerine göre sınıflandırdı.

> Mendeleyev, elementleri kimyasal özelliklerine ve atom ağırlıklarına göre sınıflandırdı.

> Mendeleyev, tabloda boşluklar bıraktı ve buralara gelecek daha bulunmamış elementleri tahmin etti.

> Mendeleyev, günümüzdeki tablonun temellerini attı. Bu yüzden periyodik tablonun ata olarak bilinir.

5- Henry Moseley:

> Elementlerin atom numaralarına göre periyodik sistemi düzenledi.

> Çanakkale savaşında öldü.

6- Gleen Seaborg:

> Periyodik tablonun en altındaki iki sırayı ekleyerek son halini verdi.

PERİYODİK SİSTEMİN ÖZELLİKLERİ

• Yatay sıralara periyot denir ve 7 adet periyot bulunur.
• Düşey sütunlara grup denir ve 8 tane A grubu, 10 tane B grubu olmak üzere toplam 18 tane grup bulunur.
• Periyodik tablonun sol tarafında metaller (hidrojen hariç), sağ tarafında ametaller bulunur.
• Bütün elementler elektron alarak ya da vererek soygazlara benzemek ister.

PERİYOTLARIN VE GRUPLARIN ÖZELLİKLERİ

PERİYOTLAR

• Elementin enerji seviyesi (yörünge sayısı, katman sayısı) o elementin periyodunu belirler.
• Bir periyot boyunca soldan sağa gidildikçe katman sayısı değişmez, DES (Değerlik Elektron Sayısı) artar.
• Bir periyot boyunca soldan sağa gidildikçe atom numarası, proton sayısı, elektron sayısı, kütle numarası artar.
• Bir periyot boyunca soldan sağa gidildikçe metalik özellik azalır, ametalik özellik artar.
• Bir periyot boyunca soldan sağa gidildikçe elektron verme isteği azalır, elektron alma isteği artar.
• Birinci periyot hidrojenle (ametal) başlar, diğer periyotlar metallerle başlar.

GRUPLAR

• Değerlik elektron sayısı o elementin grup numarasını belirler.
• Aynı grupta aşağı doğru inildikçe katman sayısı artar, DES (Değerlik Elektron Sayısı) değişmez.
• Aynı grupta aşağı doğru inildikçe atom numarası, proton sayısı, elektron sayısı, kütle numarası artar.
• Aynı grupta aşağı doğru inildikçe metalik özellik azalır, ametalik özellik artar.
• Aynı gruptaki elementlerin son yörüngelerindeki elektron sayıları aynı olduğundan benzer kimyasal özellik gösterirler.

Örneğin bu elementin;

• İki tane katmanı var. O yüzden 2. periyotta bulunur.
• Son katmanında sekiz tane elektron var. O yüzden 8A grubunda bulunur.

METALLERİN ÖZELLİKLERİ

• Isı ve elektrik akımını İyi iletirler.
• Yüzeyleri parlaktır ve ışığı yansıtırlar.
• İşlenebilirler, eğilip bükülebilirler, tel ve levha haline getirilebilirler.
• Oda sıcaklığında katı haldedirler. (Cıva hariç, cıva sıvı hâlde bulunur.)
• Atomik halde bulunurlar.
• Bileşik oluştururken daima elektron verirler. Bu yüzden pozitif (+) değerlik alırlar. Katyon oluştururlar.
• Erime ve kaynama sıcaklıkları yüksektir.
• Kendi aralarında bileşik oluşturmazlar, alaşım adı verilen karışımları oluştururlar.
• Ametallerle bileşik oluştururlar.

AMETALLERİN ÖZELLİKLERİ

• Isı ve elektrik akımını iyi iletmezler. (Grafit hariç)
• Yüzeyleri mattır.
• Kırılgandırlar, işlenemezler, eğilip bükülemezler, tel ve haline getirilemezler.
• Oda sıcaklığında katı, sıvı ve gaz halde bulunabilirler.
• Molekül yapılı halde bulunurlar.
• Bileşik oluştururken hem pozitif (+), hem de negatif (-) değerlik alabilirler.
• Erime ve kaynama sıcaklıkları genelde düşüktür.
• Kendi aralarında bileşik oluşturabilirler.
• Metallerle de bileşik oluşturabilirler. Bu sırada elektron aldıkları için negatif (-) değerlik alırlar. Anyon oluştururlar.
• Hidrojen metaller tarafında bulunmasına rağmen bir ametaldir.

YARIMETALLERİN ÖZELLİKLERİ

• Oda sıcaklığında katı haldedir.
• Parlak veya mat görünümlü olabilir.
• Kırılgan değildir bu yüzden işlenebilir.
• Isı ve elektriği metallerden kötü, ametallerden iyi iletir.
• Periyodik tabloda metaller ve ametaller arasında bulunurlar.
• Bor, silisyum, germanyum, arsenik, antimon, tellür ve polonyum yarımetal elementlere örnektir.

SOYGAZLARIN ÖZELLİKLERİ

• Periyodik tablonun en sağında 8A grubunda bulunurlar.
• Kararlı yapıdadırlar.
• Elektron alma veya verme eğilimleri yoktur.
• Bileşik oluşturmazlar.
• Son katmanlarında maksimum elektron sayısına sahiptirler.
• Helyumun son katmanında iki elektron bulunur. Diğer
• Soygazların son katmanlarında sekiz elektron bulunur.
• Doğada tek atomlu gaz halinde bulunurlar.
• Helyum, neon ve argon bilmemiz gereken soygazlardır.
• Bunlara ek olarak kripton, ksenon ve radon elementleri de soygazdır.
• Diğer ismi de asal gazlardır.