Konu Özeti – 6.5.1. Sesin Yayılması & 6.5.2. Sesin Farklı Ortamlarda Farklı Duyulması

Mehmet Ali ŞENAY 6.Sınıf Yorumlar 585 Görüntüleme

SES

Masanın kenarına koyup, parmağımızla ucundan bastırıp bıraktığımız cetvel ses çıkarır. Madeni parayı yere düşürdüğümüzde veya kapıya vurduğumuzda titreşim meydana gelir ve ses çıkar.
Ses bir enerji çeşididir ve ses kaynaklarının titreşmesiyle oluşur. Oluşan sesler havayı da titreştirerek kulağımıza gelir. Kulağa gelen seslerin kulak zarını titreştirmesiyle sesleri duymamız sağlanır.
Kaynağından çıkan ses, dalgalar halinde ve her yöne yayılır. Bunu durgun suya atılan bir taşın oluşturduğu dalgalara benzetebiliriz.

Ses oluşturan cisimlere ses kaynağı denir. Ses kaynakları doğal ses kaynakları ve yapay ses kaynakları olmak üzere ikiye ayrılır.

SESİN YAYILMASI

Sesin yayılabilmesi için maddesel ortama ihtiyaç vardır. Yani ortamda ses titreşimlerini aktarabilecek katı, sıvı ya da gaz madde tanecikleri olmalıdır. Bu nedenle ses boşlukta yayılmaz.
Örneğin; havası boşaltılmış bir fanusun içindeki çalar saatin sesini dışarıdan duyamayız.
Taneciklerden oluşan maddesel ortamlarda ses dalgalarının etkisiyle taneciklerden birisi titreştiğinde diğer taneciklerin de titreşmesine neden olur. Böylece ses enerjisi bir tanecikten diğerine aktarılır.
Maddeyi oluşturan tanecikler arasındaki mesafe arttığında tanecikler arasındaki etkileşim azalır ve ses titreşimleri daha yavaş aktarılır. Bu yüzden ses en iyi katı ortamlarda , sonra sıvı ortamlarda ve en kötü gaz ortamlarda yayılır.

SES KAYNAĞI AYNI, ORTAM FARKLI

Ses kaynaklarından çıkan sesler her ortamda aynı duyulmazlar. Ses kaynağının bulunduğu ortamın değişmesi duyulan sesin de değişmesine neden olur.
Örneğin; özdeş üç çalar saatin içi hava dolu, içi su dolu ve içi kum dolu üç farklı fanusun içinde çıkardığı sesleri farklı duyarız.

SES KAYNAĞI FARKLI, ORTAM AYNI

Sesin farklı ortamlarda farklı duyulduğu gibi, ses kaynağının değişmesi de sesin farklı duyulmasının bir sebebidir. Farklı maddeler farklı sesler oluşturur.
Örneğin; aynı plâstik topu halının üzerine attığımızda farklı, taşın üzerine attığımızda farklı, tahtanın üzerine attığımızda farklı sesler duyarız.

Farklı ses kaynaklarından farklı sesler çıktığı için müzik aletlerinin seslerini, hayvanların seslerini ve insanların seslerini birbirinden ayırt edebiliriz.